Przedwczesne dojrzewanie to zespół objaw występujących u dziewcząt przed 8., a u chłopców przed 9. rokiem życia. Ich przyczyny są różne – może to być drobny guzek okolicy podwzgórza, które jest częścią mózgu odpowiedzialną za sygnał pobudzający przysadkę i gonady do wydzielania hormonów płciowych. Inne przyczyny to choroba nadnerczy lub hormonalnie czynny guz. Zdarza się, że objawy to tylko łagodna odmiana normy.
Objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego
Pierwszym sygnałem dojrzewania płciowego dziewcząt jest powiększenie się gruczołów piersiowych, które często dotyczy tylko jednego z nich. U chłopców dochodzi początkowo do powiększenia objętości jąder. Następnie uwagę powinno zwrócić pojawiające się owłosienie na wzgórku łonowym lub pod pachami. U obu płci występuje także przyspieszony wzrost oraz zmiana zapachu potu, czasem również pojawienie się zmian łojotokowych na twarzy.
Nie zawsze jednak pojawienie się pojedynczych objawów dojrzewania u dzieci poniżej 8. roku życia jest objawem patologicznym. Dość często występują tak zwane łagodne warianty przedwczesnego dojrzewania, zazwyczaj u dziewczynek.
Warto wiedzieć, że przedwczesne powiększenie gruczołów piersiowych występuje często u noworodków obu płci. W wypadku dziewcząt często utrzymuje się nawet do 2. roku życia. Jeśli nie towarzyszą mu inne objawy dojrzewania, nie wymaga diagnostyki hormonalnej. Jeżeli jednak powiększenie gruczołów utrzymuje się powyżej 3.-4. roku życia lub piersi powiększą się przed 8. rokiem życia, należy zgłosić się na konsultację do endokrynologa dziecięcego. Również przedwczesne owłosienie częściej występuje u dziewcząt. Jeśli jednak nie towarzyszy mu przyspieszenie tempa wzrastania, nie powinno być one powodem do obaw.
Co robić, jeśli wystąpią objawy?
Zgłosić się do pediatry lub lekarza rodzinnego. Jeśli objawy okażą się niepokojące, dziecko zostanie skierowane przez niego do poradni endokrynologicznej dla dzieci. W Opolu w ramach kontraktu z NFZ przyjmujemy dzieci w Poradni Endokrynologicznej dla Dzieci ESMED.
Leczenie przedwczesnego dojrzewania
Dziecko, u którego występują pojedyncze objawy, takie jak łagodne powiększenie gruczołów piersiowych czy owłosienie płciowe, powinno jedynie okresowo zgłaszać się na kontrolę u endokrynologa dziecięcego, który będzie monitorował dojrzewanie kośćca.
Jeśli natomiast przedwczesne dojrzewanie jest pochodzenia podwzgórzowego, po wykluczeniu guzka tej okolicy podaje się dziecku domięśniowo lek, który wygasza wydzielanie gonadotropin (w Polsce zwykle jest to tryptorelina, którą podaje się co 4 tygodnie). Terapia hamuje proces dojrzewania oraz zapobiega dalszej progresji dojrzewania kośćca. Dzięki temu objawy dojrzewania ustępują, a lek wpływa dodatkowo korzystnie na ostateczny wzrost pacjenta. Leczenie prowadzi się zwykle do 10.-11. roku życia, po czym zaczyna się u dziecka prawidłowy proces dojrzewania.